ચાલો આપણી યાત્રા આરંભ કરીએ

માનવ સંબંધોમાં અનુભવાતા ઉતાર-ચઢાવ, આશા – નિરાશા, સુખ-દુ:ખ વગેરેનાં વિરોધાભાસી સંવેદનો વચ્ચેથી પસાર થતાં રસ્તાઓ પરની સફર દરમ્યાન મનમાં કેટલાં ય પ્રશ્નો ઉઠતા રહે છે જેના જવાબ આપણા અનુભવોમાંથી જ શોધવા પડે છે.

- જીવન-યાત્રામાં આટલાં બધાં દુ:ખ શાને ભર્યાં પડ્યાં હશે?

- જેમને પોતાના માન્યાં હતાં તેઓ છેડો ફાડીને કઈ રીતે દૂર કઈ રીતે થઈ શકતાં હશે?

- માનવ સંબંધોનું આ માળખું ઈશ્વરે બનાવ્યું હશે ત્યારે લોહીના સંબંધોના મણકાઓને કાચા તાંતણે પરોવ્યાં હશે ?

- લોહીના સંબંધો કરતાં નિષ્કામ, નિર્મળ અને નિર્લેપ લાગણીના સંબંધો જન્મો જનમ ટકતાં હશે?

- જીવનની મુસાફરીમાં દુ:ખો જ મળ્યાં હોય એ પચાવીને પણ સહમાર્ગીઓને નિ:સ્વાર્થ લાગણી આપી શકાતી હશે?

આવા થોડા પ્રશ્નોના જવાબ આ નવલકથાની યાત્રા દરમ્યાન આપણને મળી શકશે.

જીવનની સફરમાં સંસારના રસ્તાઓ ઉપર ચાલવાનું હોવા છતાં બીજી જે કેડીઓ આ રસ્તાઓને જોડતી હોય છે, ક્રોસ કરતી હોય છે અને ફરી પાછી સંસારના રસ્તાઓ સાથે મળી જતી હોય છે એમના ઉપર આપણે અનાયાસે જ ચાલવું પડતું હોય છે. સંસાર અને સફર આપણા હોવા છતાં આ રસ્તાઓ ઉપરની સફર આપણે માટે મુકરર થયેલી યોજના અને પ્રકૃતિ, તેમ જ કુદરતની માયા ઉપર આધારિત  થયેલી હોય છે. આ બધી વાતો આપણી સમજની બહાર હોવાથી મનમાં ફરિયાદો અને મુંઝવણો ઊભી કરતી રહે છે.  આવી કેડીઓમાં આધ્યાત્મિકતાની, ધૈર્યની, માનવ-સહજ અનુકંપાની, ત્યાગ ભાવનાની પગદંડીઓ સંસારના રસ્તાઓ સાથે સાહજિક રીતે સમાયેલી હોય છે.

ઈશ્વરે પોતાની કરુણાનાં પ્રતિક રૂપે કેટલાં ય જીવોની રચના કરીને આપણી વચ્ચે મોકલ્યા છે. પણ એમનું એક સર્જન એટલું સર્વોત્તમ છે કે કદાચ ઈશ્વર પોતે પણ આ સર્જન માટે પોતાની પ્રશંસા કરવાને પ્રેરાતો હશે. પૃથ્વી ઉપર  'સ્ત્રી' નું સર્જન કરીને, એનામાં 'માતૃ-હૃદય' મૂકીને ઈશ્વરે માનવજાત ઉપર જે કરુણા કરી છે એને સમજવા અને એની ઊંચાઈને જાણવા આપણામાં લાગણી, અનુકંપા અને સંવેદનાઓનાં ઊંડાણ હોવાં જરૂરી છે. ધૈર્ય, લાગણી, ત્યાગ ભાવના, ક્ષમા-દાનની ઉદારતા અને પડેલાંઓને બેઠા કરી,  એમને જીવનના રસ્તાઓ ઉપર સ્થાયી કરવા જેવા ગુણોને વણી લઈને સાહજિકતાથી કેવી રીતે જીવતા જવું  એ “નારી, તું નારાયણી” જ કરી શકે. પોતાનું સર્વસ્વ છીનવાઈ ગયું હોય છતાં હૈયામાં ત્યાગ ભાવના પ્રગટાવીને માનવ સેવા અને બીજાઓના ઉધ્ધાર કરવાના માર્ગે ચાલતા રહેવાની પ્રેરણા આ નવલકથા આપણને આપતી રહે છે. અહીં, ‘મીરાં’ પોતે, એ  સાક્ષાત “નારી, તું નારાયણી” ના રૂપમાં આપણા સઘળા વાંચક વૃંદની આંગળી પકડીને જીવનના રસ્તાઓ ઉપર ચાલતી રહી છે. એનું વ્યક્તવ્ય,એનું વ્યક્તિત્વ, એની વિચારધારા એના નિર્ણયો અને એના વ્યવહાર – એ સઘળા મુકામો ઉપરથી એ આપણને જીવનનાં મૂલ્યો, મકસદ, અને મર્મ, વગેરેની દીક્ષા આપી રહી છે.

જે રીતે જીવનના રસ્તાઓ ઉપર ચાલતાં, ચાલતાં આપણે અસંખ્ય રાહગીરોને પસાર કરતાં જઈએ છીએ, રસ્તાઓ ક્રોસ કરતાં જઈએ છીએ, ઘણાના સંપર્કમાં આવતા જઈએ છીએ, એમની સાથે થોડા માઈલો, થોડાં વષો ચાલીએ છીએ, એવી જ રીતે આ નવલકથાના જીવંત પાત્રો બીજા ઘણા મુસાફરોની સાથે એમની સફર આગળ વધારતા જાય છે. એક-બીજાના સંપર્કમાં આવેલા હોઈને આચાર-વિચાર, વાણી-વ્યવહાર અને લાગણી-સંવેદનાઓ આદાન-પ્રદાન કરતાં જાય છે, એક-બીજા સાથે વહેંચતા જાય છે. લોહીના સંબંધો ઉપરાંત, લાગણી, ઋજુતા અને હૂંફના અદ્રશ્ય તાણાવાણા વડે હૈયાંથી જોડાયેલા રહીને માનવ સંબંધોમાં માનવતાની મહેક પ્રસરાવતા જાય છે. જે જીવનમાં લાગણીઓ નથી હોતી, સહાનુભૂતિ નથી હોતી, માયા-ભાવ, કરુણા અને હૂંફ નથી હોતાં એવાં જીવન ખાલી ખોળિયા જેવાં બનીને રહી જતાં હોય છે. પણ મીરાં જેવું એક સાત્વિક પાત્ર આપણા જીવનમાં આવે તો કઠિન જીવન પણ કેવું ‘માણવા જેવું’ બની જાય છે, તેનો અનુભવ આપણે આ નવલકથા વાંચીને કરીએ.

No part of this book may be reproduced or utilized in any form or in any manner using any means including photocopying, scanning, recording, forwarding, digitally or mechanically or by using its information either by storage and/or retrieving system, without written permission from the Author and Publisher.